Емшектегі баланы шынықтыру

Кішкентай бала

Емшектегі баланы шынықтыру. Нәрестені алғашқы күннен бастап-ақ таза ауаға үйрету керек. Таза ауа тәбетін ашады, организмді шынықтырады, әр түрлі аурудай сақтайды. Емшектегі баланың денесі тез ысып, тез салқындайды. Сондықтан оның терісін температураның өзгеріс — құбылысына біртіндеп үйретеді. Баланы таза ауамен шынықтыруға өте мұқият қарау керек.

Ауа ваннасы

Сәбиді шынықтыруды үйдегі ауа ваннасынан бастайды, онда емшектегі бала үшін оптималды температура 21—22С болуы тиіс. Баланы жөргектегенде көпшілік аналар тоңдырып аламыз деп, асығыстық жасайды, тіпті жаялықты алдын-ала радиаторға немесе пешке қойып жылытып алады. Мұның тіптен қажеті жоқ. Жылытылған жаялық баланың ауаға көндігуіне кедергі жасайды; суық көп тиеді. Бала бір-екі минут жалаңаш жатуы үшін жаялықты асықпай алмастыру керек — мұның өзі ауа ваннасына біртіндеп көшудің бастамасы болып табылады. Ауа ваннасын дұрыс қолдана білу балаға өте пайдалы және оның денсаулығына зиян келтірмейді. Жылдың суық кезеңінде ауа ваннасын бөлмеле, ал жылы уақытта — сыртта жасау керек. Баланы күніне 2—3 рет, алдымен 1—2 минутқа, кейін 3—5 минутқа жалаңаш жатқызу қажет. Ауа ваннасын біртіндеп күніне жарты сағатқа дейін созады. Тиісті жаттықтырудан кейін ауа ваннасының температурасын 20—18С-ға дейін азайтуға болады. Әлсіз баланың денесін біртіндеп жалаңаштайды; алдымен қолы мен аяғын, одан кейін беліне дейін, ақырында мүлдем шешіндіріп, жалаңаш қалдырады.

Су процедурасы

Бір жасқа дейінгі баланы шынықтырудың ең тиімдісі — су процедурасы. 3—4 айдан кейін баланың денесін дымқыл орамалмен ысқылауға болады. Оны қолданбас бұрын алдын-ала баланың денесін үйретіп алу керек. Ол үшін процедураны бастамастан 1,5—2 апта бұрын фланельмен немесе жүн матамен құрғақтай, баланың денесі аздап қызарғанша сүртеді. Сүрту процесін түкті матадан тігіліп, сулайғай биялаймен жасау керек. Алдымен қолын, одан кейін кеудесі мен ішін, арқасын, бөксесін және аяқтарын бақылайды. Денесінің суланған жерлерін түкті орамалмен ақырындап қызарғанша сүртеді. Денесінің сүртетін жерінен басқасын көрпемен жауып қою керек. Баланың денесін бақылауға арналған суға ас тұзын (1 стакан суға 1 ас қасық) немесе әтір (1 стакан суға 1 ас қасық) қосқан пайдалы. Алғашқы процедурада судың температурасы 35—36 0С, 5—7 күннен кейін 32—33СС, одан кейін әр ай сайын 10-қа төмендетіледі 30С-ға дейін жеткізеді. Денені ысқылау процедурасын бала таңертең ұйқыдан тұрғаннан кейін 5—6 минут жасаған жөн. Шынықтыруда үзіліс болса, оны кейін қайта жалғастырады, бірақ үзіліс 3—5 күнге созылса, онда судың температурасы бастапқыдай, 2—30С жылырақ болуы тиіс. Үзіліс ұзаққа созылған жағдайда процедураны басынан қайта бастайды, тынықтыру процедурасы барлық балаларға, әсіресе әлсіз балаларға өте пайдалы. Оны әлсіз балаларға жасағанда шынықтырудың қандай түрін қолдану жөнінде дәрігермен кеңескен жөн. Шынықтыруды баланы қызықтыратындай, көңілді сезімге бөлейтіндей етіп жасау керек. Бала мазасызданып жыласа, онда процедураның дұрыс жасалмағаны. Егер бала сырқаттанып, салмақ қоспаса, процедура баланы қалыптан тыс мазасыздандырса, онда шынықтыруды тоқтатып, дәрігерден кеңес алған жөн.

Массаж және гимнастика

Массаж және гимнастика бала организмінің дұрыс өсіп-жетілуін қамтамасыз ететін маңызды факторлар болып табылады. Массаж бен гимнастиканы 1,5—2 айдан кейін бастауға болады. Жаттығу комплексі мен массаж жасау техникасы жөнінде емханадағы учаскелік дәрігерден немесе медсестрадан кеңес алып тұру керек. Массаж, гимнастика жасайтын бөлмелердің жақсылан желдетілуі, ауаның ондағы температурасы 20С-ден төмен болмауы тиіс. Жаз айларында барлық процедураны аулада, ал көлеңкелі жерде 20-22С температурада жасау керек. Массаж бен гимнастиканы биіктігі 70 см-ге жуық столға бірнеше қабат көрпе, клеенка және жаялық төсеп жасаған ыңғайлы. Жаттығуды тамақтандыруға 30 минут қалғанда немесе тамақтанған соң 1—1,5 сағаттан кейін белгілі бір мезгілде жасайды. Әр жаттығуды немесе массаж жасауды 2—6 рет қайталайды. Жаттығудың барлық уақыты 10—12 минуттай аспауы керек. Жаттығуды күніне 2 рет қайталауға болады. Емшектегі балаға үйде жасалатын массаждың негізгісі — денесін сылап-сипап, ысқылау. Массажды қолды батырмай, еппен жасау керек. Массаж жасағанда балалық қолы мен аяғын аздап бүгіп ұстайды. Емшектегі балаға гимнастика жасаумен шұғылданғанда қозғалыстардық дұрыстығына баса назар аудару керек.

• 3—4 айлық баланың қол-аяғын көп керіп-созудық қажеті жоқ, өйткені бұлшық еттері созылып, буыны шығып кетуі мүмкін.
• 1,5—3 айлық балаға шартсыз рефлекске негізделген жаттығулар жасайды, яғни баланың омыртқасын саусақпен сипағанда аяқ-қолдарының ұшы бүгіл жазылады, Сәбиді етпетінен жатқызса, ол басын көтеруге тырысады, ал табанына қол тигізсе, аяғымен тепкілейді. Үсті- басын сипап яки оған арнап жылы сөз айту арқылы баланың аяқ-қолын ербендететіндей көңілді қозғалыс комплексін туғызудың маңызы зор.
• 3—6 айлық баланың аяқ-қолын айқастырып, бұлшық еттерін созғылап саусақтарын баяу қимылдататын жаттығу енгізеді. Осы кезеңнің аяғында еңбектеуді, қол-аяқ қозғалыстарын ынталандыратын жаттығуларды енгізеді, оны түрлі-түсті ойыншықтармен жасаған пайдалы. Баланы күніне бірнеше рет етпетінен жатқызуға болады.
• 6—10 айлығында баланың еңбектегеніне назар аударған жөн, еңбектеу сәбидің денесінің көптеген бұлшық еттері мен қол-аяқтарының қатаюына ықпал жасайды. Осы кезеңде жаттығу жасағанда сәбимен мүмкіндігінше көп сөйлесу керек — ересектердің көрсетуі бойынша бала кейбір жаттығуларды өзі жасайды, сондай-ақ бұл бала тілінің шығуына көмектеседі. Жаттығу комплексіне шалқасынан етпетіне аунап түсу, қолдарын айналдырыл қозғалту, еңкею, отырып-тұру сияқты жаттығуларды кіргізеді. Сонымен бірге жаттығу үшін формасы әр түрлі, бірнеше түсті ойыншықтарды да пайдаланады.
• 10—14 айлығында аяғын таяқшаға дейін көтеріп жеткізу, қолынан ұстап демегенде отыру, денесін қисайту және түзету, бір нәрсеге шығу және одан түсу т. б. жаттығуларын енгізуге болады.